Mamografi nedir?
Memeyi görüntülemek için düşük dozda X-ışınları kullanan bir teknik olan mamografi, meme hastalıklarını tespit etmede önemli bir araçtır. Mamografi sırasında, daha detaylı görüntü elde edebilmek için memeniz iki düz panel arasında sıkıştırılır. Radyoloji teknikeri mümkün olan en iyi görüntüleri elde etmek için memeye pozisyon verir. Radyoloji teknikerlerimiz işlem sırasında hastalarımızın olabildiğince rahatsızlık duymamaları için yardımcı olacaklardır. Çoğunlukla her memenin iki planda görüntüleri alınır. Bu görüntüler daha sonra radyoloji uzmanı tarafından yorumlanır.
Tarama mamografisi, belirgin meme problemi olmayan kadınlarda yılda bir kez yapılan bir görüntüleme tetkikidir. 40 yaş ve üzerindeyseniz ve meme probleminiz yoksa yılda bir kez mamografi çektirmenizi şiddetle tavsiye ederiz. Mamografi, memedeki değişiklikleri, bu değişiklikler bir kadın veya doktoru tarafından hissedilmeden çok önce gösterebilir. 40 yaşından itibaren yılda bir kez yapılan tarama mamografileri, meme kanserinden sağkalım oranlarında çarpıcı bir artışla bağlantılıdır.
Göğüste kitle, kalınlaşma, şişlik, ağrı, meme başı akıntısı veya ciltte değişiklikler gibi bir meme sorununu değerlendirmek için yapılan mamogram, tanısal bir mamogramdır. Bu tip mamogramda anormal bölgeye odaklanan ek yakın çekim görüntüler elde edebiliriz.
Dijital Mamografi, radyolojide yaygın olarak kullanılan çok değerli bir görüntüleme metodudur. Mamografi de aslında X ışını kullanan bir çeşit röntgendir.
Normal röntgene kıyasla biraz daha farklı enerjiye sahip, filtre edilmiş X ışınları ve küçük odak boyutu (röntgen tüpünden ışın çıkan ayarlanabilir açıklığa odak denir, mamografide 0.1-0.3 mm gibi küçük odak çapları kullanılır ) sayesinde oldukça detaylı, çözünürlüğü yüksek görüntüler elde edilir.
Mamografi Hayat Kurtarır
Her 8 kadından 1’i oranıyla meme kanseri kadınlarda en sık görülen kanser. Her yıl 40 bin kadın meme kanserinden hayatını kaybediyor. Meme kanserine yakalanan kadınların yüzde 75’i “ortalama riskli” yani ailesinde hastalık öyküsü veya diğer yüksek risk faktörleri olmayan kişiler. Her 6 meme kanserinden 1’i 40-49 yaş arası kadınlarda görülüyor.
40 yaş üzeri yıllık mamografi taramalarının başlaması meme kanserini azaltmaya yardımcı oldu. Meme kanserine bağlı kayıplar yüzde 40’tan fazla oranda azaldı. Mamografi hissedilmeyecek kadar çok tümörleri bile tesbit edebilir. Küçük tümörler daha kolay ve daha etkin şekilde tedavi edilebilir.
Mamografi Çekimine Nasıl Hazırlanırım?
Adetten önceki günlerde genellikle meme ağrısı ya da hassasiyeti şikayetiniz oluyorsa, mamografi randevunuzu bu adet öncesi zamanın dışında bir zamana planlamayı düşünebilirsiniz. Mamografi için en uygun zaman adet bitiminden sonraki ilk 5 gündür.
Mamografi çektireceğiniz gün meme veya koltuk altı bölgelerinize deodorant, vücut pudrası veya losyon sürmeyin. Bunlar, mamografi görüntülerinde artefaktlara neden olabilir.
Belden yukarı bölümdeki kıyafetlerini çıkartmanız gerekeceğinden bu durum için uygun olabilecek rahat ve iki parçalı kıyafetleri tercih etmeniz uygun olacaktır.
Başka merkezlerde yaptırdığınız mamografi, meme ultrasonu veya meme MR görüntülerinizin rapor ve CD leri varsa getirin. Bunlar, radyoloji uzmanının karşılaştırabilmesi için sistemimize yüklenecektir. Bu son derece önemlidir, çünkü önceki görüntülerden bir değişiklik meme kanseri belirtisi olabilir.
Herhangi bir belirtiniz varsa veya kendinize yaptığınız meme muayenesinde herhangi bir şüpheniz varsa mutlaka doktorunuza söyleyiniz. Daha önceden geçirdiğiniz meme ile ilgili hastalığınız varsa mutlaka doktorunuza söyleyiniz.
Mamografi Çekimi Nasıl Yapılır ?
Mamografi çekimi sırasında yüzünüz mamografi cihazına dönük olarak ayakta duracaksınız. Radyoloji teknikeri , memenizi iki dikdörtgen plaka arasına dikkatlice yerleştirecektir. En kaliteli görüntüyü elde etmek , meme dokusunu düzleştirmek ve yaymak için bu plakalar, arasında meme sıkıştırılır. Meme doğru şekilde yerleştirilip sıkıştırıldıktan sonra, tekniker memenin yanından ve üstten olmak üzere iki görüntüsünü alır. Tekniker size nefesinizi tutmanızı ve birkaç saniye hareketsiz kalmanızı söyleyecektir. Hareket, hatta nefes alma bile görüntüyü bulanıklaştırabilir ve görüntüyü tekrarlamayı gerekli kılabilir. Görüntü alınırken basınç sadece birkaç saniye sürer. Teknisyen, her iki memeyi de görüntülemek için prosedürü tekrarlayacaktır.
Mamografi neden çok önemli?
Meme kanserinin en erken bulgusu olan küçük kireçlenme odaklarını gösterebilen tek görüntüleme metodu mamografidir. Meme kanserinin büyüyüp ele gelecek şekilde kitle ya da meme cildinde değişiklik oluşturmasıyla, elle veya gözle hasta tarafından farkedilmesi, kanserin oluşmasından yıllar sonraya denk gelir.
Yani, bu aşamaya gelmiş bir meme kanserinın vücuda yayılması için, yeterince uzun bir süre geçmiş demektir. Bu nedenle kanserin başlangıç aşamasında yakalanması büyük önem taşır.
Gelişmiş ülkelerde 40 yaşını aşmış bayanlarda rutin olarak mamografiyle meme kanseri taraması yapılır. Ülkemizde eskiye kıyasla kontrol amaçlı mamografi çektiren bayanların sayısında artış vardır. Ancak toplum genelinde bu oran yine de çok düşüktür.
Mamografi ne zaman yapılmalı ve ne sıklıkta uygulanmalı?
Hiçbir şikayeti olmasada kadınlar 35-40 yaşlarında temel oluşturacak bir mamografi çektirmeli. 40 yaşından sonra 2 yılda bir, 50 yaşından sonra ise her yıl düzenli olarak mamografi kontrolleri yaptırmalıdır. Kontrol amaçlı mamografi çektiren kadınlar önceki mamografi filimlerini de yanlarında bulundurmalı.
Bu şekilde eski filmlerle yenileri kıyaslanarak, olası değişiklikler farkedilebilir. 35 yaşın altındaki kadınlarda, meme dokusundaki süt bezlerinin yoğunluğu nedeniyle, mamografi yeterince bilgi vermez.
Bu yaş grubunda meme kanseri sıklığı da oldukça azdır. Bu nedenle özel bir şikayet yoksa, genç kadınlarda mamografi, hem radyasyon verilmesi, hem de tanısal değerinin düşük olması nedeniyle, rutin olarak uygulanmaz. Genç bayanlarda meme sorunlarının aydınlatılmasında ultrasonografi genellikle yeterli olur.
Mamografi meme kanseri tanısında en güvenilir inceleme yönetimidir.Ultrasonografi ile birlikte uygulandığında doğru tanı oranı artmaktadır.Güvenilirlik oranı tek başına uygulanırsa % 90,klinik muayene ile birlikte uygulanırsa %95 kadardır.
Bir başka deyişle %95 oranında doğru tanı konulabilir. Unutmayın kanserde erken tanı hayat kurtarır. Mamografi de meme kanserinde erken tanı yöntemlerinden biri olabilir.
Tüm kadınlar bir risk değerlendirmesine sahip olmalıdır
Sadece kadın olmak sizi meme kanseri için “ortalama risk” altına sokar. Bu risk yaşla birlikte artar. Bazı kadınlar daha yüksek risk altındadır; bunlar ailede meme kanseri öyküsü olan veya bilinen genetik mutasyonu olan kadınlardır. Bu kadınlar ek taramadan fayda görebilir
veya diğer önleyici tedbirler alınabilir.
Tarama yaptıran kadınların yaklaşık yüzde 10’u mamografiye ek görüntülemeye ihtiyaç duyacaktır. Genellikle ek bir mamografi veya ultrason, yüzde 1-2 oranında iğne biyopsisine ihtiyaç duyacaktır.
Tomosentez Nedir?
Genellikle 3 boyutlu mamografi olarak adlandırılan Tomosentez, göğüslerin 2D ve 3D benzeri görüntülerini oluşturmak için düşük doz X-ışınları kullanır. Hasta deneyimi, rutin bir dijital mamografininkiyle aynıdır. Ancak bilgisayar memenin ince görüntü dilimlerini oluşturur. Radyolog, bir kitabın sayfalarını çevirir gibi görüntüler arasında gezinebilir. Bu, mamografinin küçük meme kanserlerini bulma yeteneğini geliştirir. Ayrıca kanser olmayan durumlar için ek spot mamografi gibi tetkiklere çağrılan hasta sayısını da azaltır.
Mamografi Çektirmenin Riski Var Mı?
Mamografi, memeyi görüntülemek için X ışınları kullanır, ancak radyasyon dozu çok küçüktür. Mamografinin meme kanserini erken bir aşamada tespit etmedeki faydaları, radyasyona maruz kalma risklerinden daha ağır basmaktadır.
Dr.Abdullah Cevahir
Radyoloji Uzmanı
Hekimoğlu Görüntüleme ve Tanı Merkezi
